Kenniscentrum

Longchenpa

Tibet in de 14e eeuw

Van de 11e tot de 14e eeuw was een overgangsperiode waarin het Indiase boeddhisme zijn eigen vorm vond in het Tibetaans boeddhisme. Na hervormingen die waren geïnitieerd door de 11e-eeuwse Indiase meester Atisha, ontstonden er vier grote sekten in het Tibetaans boeddhisme: Nyingma, Kagyü, Sakya, en Gelug. De 14e eeuw kende meerdere belangrijke auteurs en het was een tijd waarin de leringen van verschillende scholen of sektes werden gesystematiseerd. Hoewel tantra’s voor het eerst wortel schoten in Tibet in de 7e en 8e eeuw, komen vanaf de 11e eeuw het vajrayana Boeddhisme en daarmee de Dzogchen of Ati-yoga tot bloei in dit land.

Aristocratische familie

Longchenpa werd op 2 maart 1308 geboren in een aristocratische familie met sterke spirituele banden aan beide kanten van zijn familie, waaronder een vaderlijke voorouder die teruggaat tot de keizerlijke periode en Padmasambhava’s oorspronkelijke kring van discipelen. Volgens de legende kon Longchenpa op vijfjarige leeftijd lezen en schrijven, en op zevenjarige leeftijd begon zijn vader hem Nyingma-tantra’s te onderwijzen.

Scholing en training

Longchenpa’s vroege opleiding bestond uit het bestuderen van verschillende riten, ceremonies en ‘wetenschappen’ zoals geneeskunde en astrologie bij zijn vader. Als tiener leerde hij lange teksten uit zijn hoofd en breidde zijn interesse zich uit naar de studie van tantrische teksten uit zowel de oude (Nyingma) als moderne (Sarma) tradities. Op 12-jarige leeftijd reisde Longchenpa naar Samye, het eerste klooster van Tibet. Hij studeerde uitgebreid bij de Derde Karmapa, Rangjung Dorje. Hij ontving niet alleen de Nyingma-transmissies zoals die in zijn familie werden doorgegeven, maar studeerde ook met veel van de grote leraren van zijn tijd, ongeacht hun traditie. Op 19-jarige leeftijd ging Longchenpa naar de beroemde kloosterschool Sangpu Neutok, waar hij grote wetenschappelijke wijsheid verwierf. Sangphu was in die tijd een vooraanstaande instelling voor de studie van logica en epistemologie in Tibet. In alle opzichten blonk hij uit in zijn studie, en het was dit zevenjarige verblijf in Sangphu dat hem de uitstekende beheersing van het traditionele boeddhistische denken gaf die zijn werken kenmerkt.

Leraar en auteur

Longchenpa’s belangrijkste leraar was Rigdzin Kumaradza (1266-1343), die hem uiteindelijk als zijn opvolger aanwees. Van Kumaradza ontving hij de Dzogchen-leringen. Longchenpa werd ook sterk beïnvloed door de rondtrekkende manier van leven van zijn volgelingen, die zwierven van plaats naar plaats, levend en slapend in kleding gemaakt van ruwe juten zakken. Longchenpa verwierf grote roem als leraar, maar hij heeft nooit een grote religieuze instelling opgericht of zich met een daarvan verbonden. Hij verbleef liever in de relatief afgelegen kluizenaarsomgeving van zijn thuisklooster genaamd White Skull Mountain. Hier schreef hij veel van zijn grootste werken.

Longchenpa was kritisch over sociale, politieke en religieuze trends en gebeurtenissen in Tibet. Dit leidde er omstreeks 1353 toe dat hij in ballingschap ging in Bhutan. Daar verbleef hij in het beroemde Tharpa Ling-klooster in het huidige Bumthang. Hij gaf les, schreef, en stichtte of renoveerde kloosters en hield retraites. Hij verwekte ten minste één zoon bij een non tijdens zijn verblijf in Bhutan, die hem na zijn dood zou opvolgen. Rond 1360 keerde hij terug naar Tibet waar hij een paar jaar later overleed.

Bekend om

Longchenpa systematiseerde de Dzogchen uit de Nyingma school. Hij richtte zich daarbij vooral op de interpretatie van de Hart Essentie (Seminal Heart, of Nyingthig). Dit zijn 11-12e-eeuwse onthullingen die tot een herinterpretatie van de Dzogchen in Tibet hebben geleid. Longchenpa had een ongekend brede en encyclopedisch kennis van boeddhistische literatuur die hij in zijn geschriften verwerkte. Longchenpa schreef bovendien eigen werk, terwijl in die tijd vooral veel teksten werden ‘geopenbaard’.

Boeken van Longchenpa in een Nederlandse vertaling

Longchen Rabjam, Een Schatkist van Overdracht door Geschriften. Een Commentaar op De Kostbare Schat van de Fundamentele Ruimte van Fenomenen, Stichting Zijnsoriëntatie, 2021
Longchenpa, Het juwelenschip een gids tot het besef van pure en totale aanwezigheid, het universeel scheppend principe, Uitgeverij Juwelenschip, 2014
Longchenpa, De vrijheid van het bewustzijn, Karnak, 2014
Longchenpa, Helder gewaarzijn. Vier vormen van vertoeven in puur en totaal aanwezig-zijn, Karnak, 2018

Schildering door Mike Floris en Rebecca Van Bogaert volgens de Longchen Nyingtik Tikle Gyachen beoefening