Kenniscentrum
Verkrijgbaar in de (online) boekhandel
In 2021 verscheen de eerste Nederlandse vertaling van het boek A Treasure Trove of Scriptural Transmission. De Tibetaanse boeddhistische leraar Longchen Rabjam (meestal afgekort tot Longchenpa) schreef het in de 14e eeuw. Het werd in de vorige eeuw naar het Engels vertaald door Richard Barron en het Padma Translation Committee.
Longchenpa wordt gezien als een van de belangrijkste auteurs van geschriften uit de Dzogchen-traditie. Dzogchen (‘Grote Volmaaktheid’) is een nonduale leer en beoefening die gericht is op het ontdekken van je diepste, natuurlijke, oorspronkelijke staat van zijn. Sinds de zestiger jaren zijn er vele spirituele tradities en leraren in het Westen die op Dzogchen zijn gebaseerd of daardoor zijn geïnspireerd.
Dit boek bevat zowel een systematische uiteenzetting van de visie van Dzogchen, als een evocatieve bezinging van de verlichte openheid en vrijheid van de aard van onze geest. Het boek behoort volgens Hans Knibbe, grondlegger en leraar van de School voor Zijnsoriëntatie, tot de absolute top op het gebied van Dzogchen.
Hans Knibbe maakt in retraites veel gebruik van de teksten uit Een Schatkist van Overdracht door Geschriften. In een drieweekse retraite die hij in 2020 gaf, selecteerde hij uit ieder hoofdstuk enkele fragmenten die hij ter inspiratie van de dag gebruikte. Met deze ervaring als basis heeft hij een companion volume geschreven, dat de lezer helpt om de visie en terminologie in de ‘schatkist van schriftelijke overdracht’ te begrijpen. Hij slaagt er daarbij in om Longchenpa’s teksten voor de hedendaagse lezer tot leven te wekken. Dit boek, Parels uit de schatkist van Longchenpa, wordt uitgegeven door Asoka en verschijnt in het najaar van 2021.
Een Schatkist van Overdracht door Geschriften is de vertaling van A Treasure Trove of Scriptural Transmission, wat de vertaling is van het Tibetaanse werk chos dbyings rin po che’i mdzod kyi ‘grel pa lung gi gter mdzod door Longchen Rabjam. Richard Barron heeft met het Padma Translation Committee drie versies van de Tibetaanse tekst (uit de 14e eeuw) gebruikt voor een Engelse vertaling en het is in Amerika uitgeven door Padma Publishing.
Hans Knibbe, grondlegger van de School voor Zijnsoriëntatie, leidt een non-duale studiegroep, waar hij met studenten de Treasure Trove of Scriptural Transmission bestudeert. Op elke bladzijde staan passages die de lezer introduceren in de visie van Dzogchen. Door in te zoomen op die passages, de rijkdom van betekenis en reikwijdte te doorgronden, introduceerde Hans de de groep in de finesses van Dzogchen. Daan Goedhart nam vanaf 2014 deel aan deze non-duale studiegroep. Hij had het boek van Longchenpa van een vriend gekregen die er in het Engels niet doorheen kwam. Toen Daan het ging lezen merkte hij dat hij zelf vaak over de diepe betekenis heen las. Om beter toegang te krijgen tot de betekenis van de tekst maakte hij een eerste vertaling van Hoofdstuk 1. Hans Knibbe vond dit mooi en vroeg Daan of hij misschien het hele boek wilde vertalen. In 2017 was de eerste versie af.
Uitgangspunt bij de vertaling van de Treasure Trove was om deze mooie en systematische, maar vaak ook moeilijk te bevatten tekst in helder Nederlands te verwoorden zonder concessies te doen aan de schoonheid en systematiek ervan. Barrons vertaling in mooi, degelijk Engels is hier een heel goede basis voor. Het doel was om hier niets aan af te doen in de Nederlandse vertaling en daarbij zo min mogelijk leenwoorden te gebruiken. Dit betekent dat echt Nederlandse equivalenten voor de Engelse termen gevonden moesten worden. De keuze voor een systematische vertaling hield in dat per Engelse term zo mogelijk één Nederlands equivalent consequent toegepast werd.
In de non-duale studiegroep vertaalde Daan elk hoofdstuk in zijn geheel. De andere deelnemers vertaalden ieder een paar bladzijden en brachten geïnspireerde suggesties voor vertaalwoorden in. Daan merkte hierbij dat het nodig was een systematische woordenlijst voor de te vertalen termen te gebruiken, om het verband binnen het boek te behouden. Vanaf medio 2015 heeft Hans Knibbe het boek mee geredigeerd en bij de ‘eindredactie’ vroeg Daan medestudenten Dorothea van der Sar en Marianne de Soet uit de non-duale studiegroep om mee te redigeren. Tenslotte zijn bij het voorbereiden van de uitgave op verschillende momenten intensieve correctierondes uitgevoerd door Daan, samen met Marjolein Peters van Stichting Zijnsoriëntatie. Het boek is opgemaakt door Gerolf T’Hooft van uitgeverij Asoka, zoveel mogelijk in aansluiting op de Engelstalige uitgave.
“Tijdens het vertalen begon ik me af te vragen of het mogelijk zou zijn de dichtregels van de verzen écht in een versvorm te vertalen. Bij één vers van Longchenpa in hoofdstuk 8 is me dit een beetje gelukt.”
De gewone geest wordt verleid door zintuiglijke objecten in al hun willekeurigheid.
Je zinloze kokerblik rijgt zich van tel tot tel aaneen tot een doorgaand samenstel,
waar je dagen, maanden, jaren, ja levens voorbij ziet gaan.
Wezens raken misleid door wat niet duaal is, als duaal mis te verstaan.
De Nederlandse vertaling is trouw aan de vertaling naar het Engels van Richard Barron. Toch is een beperkt aantal termen uiteindelijk anders vertaald.
Een voorbeeld is de uitdrukking ‘dynamic energy’, een term (Tibetaans: rtsal) die moet beschrijven hoe gewaarzijn zich uitdrukt in de fenomenen van de schijnbare werkelijkheid. Barron gebruikt voor het projecteren van een niet-fysieke werkelijkheid dus een fysieke term (energie). Het vertaalteam is een paar jaar bezig geweest met alternatieven, ook nog in overleg met Richard Barron, tot Daan Goedhart in 2020 in de inleiding van Tulku Thondrup Rinpoche hiervoor de term ‘manifestative power’ vond, die hij vertaalde als manifestatievermogen.
Een andere uitdaging was ‘magical display’ (cho ‘phrul). In het Engels duidt ‘magic’ zowel magie als goochelen aan. Hans Knibbe wilde de heiligheid van dit verschijningsproces van gewaarzijn benadrukken en vond ‘goochelvertoning’ te oneerbiedig; tegelijk is het niet de bedoeling dat de lezer kritiekloos in ‘magie’ gelooft, maar juist in de ‘magical display’ de ‘show’ van gewaarzijn blijft zien. Dit leidde uiteindelijk tot de uitdrukking ‘voorgetoverd vormenspel’.
Belangrijke afwijkingen van het Engels zijn in overleg met Richard Barron aangepast. Dit wordt verantwoord via noten in de tekst. Een volledig overzicht is te vinden in de woordenlijst aan het eind van het boek, waarin zowel de Engelse, de Tibetaanse, als de Nederlandse vertaling te vinden is.
Stichting Zijnsoriëntatie
Doelenstraat 42
3512 XJ Utrecht
T. 030-23 16 513
E. info@zijnsorientatie.nl
Contact opnemen
U kunt uw vragen bij voorkeur per mail aan het bestuur stellen via: stichting@zijnsorientatie.nl
Copyright © 2024 Stichting Zijnsoriëntatie | Privacybeleid
Stichting Zijnsoriëntatie
Doelenstraat 42
3512 XJ Utrecht
T. 030-23 16 513
E. info@zijnsorientatie.nl
Contact opnemen
U kunt uw vragen bij voorkeur per mail aan het bestuur stellen via: stichting@zijnsorientatie.nl
Copyright © 2023 Stichting Zijnsoriëntatie | Privacybeleid